De donkere dagen om te rouwen om wat niet meer is, zodat we weer kunnen dromen over wat in het licht mag komen.

Om me heen zie ik afleidingen om vooral niet de verinnerlijking die door de natuur wordt opgeroepen aan te gaan. Vanaf halloween is het een aaneensluiting van feesten, feestvoorbereidingen en alle zorgen en stress die daarmee gepaard gaan.

Vreemd dat we ons liever bijna een burnout organiseren – met eerste kerst hier en tweede kerst daar, maar dan doen we oud en nieuw wel bij hun, want sinterklaas was bij hen – dan dat we lekker de rust instappen met de steeds donker wordende dagen.

Gek dat we wel zeggen dat we die rust willen, maar niets doen om die rust te pakken.

Mijn overtuiging is, dat dit een uiting is van de eerste fase van rouw, te weten ‘ontkenning’.

De Maan kaart, hoe mooi en vrouwelijk en sereen zij ook is, gaat boven alles over rouw. Over de fase vanaf het verlies tot de uiteindelijke integratie van de pijn, opdat er nieuwe vormen mogen ontstaan. 

Volgens Stroebe en Schut (1999, 2002) en hun duale procesmodel van rouw, zijn er twee copings-mechanismen waarmee wij rouw verwerken. De verliesgerichte coping en de herstelgerichte coping. Het kwartet van de Maan verbeeldt beide mechanismen.

Volgens Stroebe en Schut (1999, 2002) en hun duale procesmodel van rouw, zijn er twee copings-mechanismen waarmee wij rouw verwerken. De verliesgerichte coping en de herstelgerichte coping. Het kwartet van de Maan verbeeldt beide mechanismen. 

Zwaarden drie toont ons een zwaar verwond hart op een donkere regenachtige achtergrond. Dit is de kaart van verliesgerichte coping oftewel het rouwen door te herinneren. Door betekenis te geven aan datgene dat verloren is gegaan.

Herstelgerichte coping betreft het omgaan met de wereld die is ontstaan door het verlies. Iets is er niet meer en daardoor is er iets veranderd en hoe ga je daarmee om? Dit wordt getoond door de liggende figuur op kaart vier die droomt over de volgende stap (getoond in het glas en lood raam boven hem).

In het duale procesmodel zijn beide mechanismen in afwisseling nodig. Gezond rouwen is een proces van oscillatie, zegt Johan Maes in zijn handboek (Naar een integratief rouwmodel; Implicaties voor rouwbegeleiding en rouwtherapie). Ontkenning is gezond wanneer dit tijdelijk is en er ook stil wordt gestaan bij verlies.

Met de aankomende winter en de gepaard gaande Maan fase gaan we de donkere dagen tegemoet, de verstilling en verinnerlijking. Net als dat in de nacht onze zorgen veel groter lijken, komen ook met de donkere dagen al de negatieve gevoelens onder een vergrootglas te liggen. Geen wonder dat er sprake is van winterdepressie. Om dat te vermijden richten we ons op het licht. Letterlijk. Steeds meer lichtjes in de bomen en in de struiken. Kaarsjes en openhaard aan. Liedjes zingen tegen de stilte en feesten organiseren tegen de eenzaamheid.

Zoals gesteld is dit niet ongezond. Van origine richten we ons in de donkere dagen op het licht vanuit de hoop dat, na de kortste dag, de zon weer aan kracht zal winnen. Dat na de winter er ook weer een lente aanbreekt. Dit is de herstelgerichte coping, met de focus op het leven na het verlies, na de duisternis.

We stappen als het ware voorbij de duisternis en richten ons op het licht dat daarna komt. Deze ontkenning is gezond zolang het tijdelijk is.

Gezonde rouw bestaat uit een flexibele afwisseling tussen herstelgerichte en verliesgerichte coping. Dus naast het richten op het licht is het ook nodig te richten op de duisternis. Bij rouw betekent het tevens richten op het verlies op datgene dat er niet meer is. Ook bij Maan is dit het geval.

Zwaarden drie toont ons hoezeer het leven pijn kan doen. Tot dit moment hebben we doorgebikkeld. Maar nu, in deze donkere fase van het jaar, mogen we echt even bijkomen, uithuilen en al het verdriet en de spijt voelen van wat dit jaar verloren is gegaan. Alleen wanneer we door deze nachtmerrie-achtige gevoelens van hartverscheurend verdriet en verblindende woede heen zijn geworsteld, voelen we de werkelijke rust en helderheid om écht verder te kunnen gaan.

Het is zoals je jezelf weer écht opgelucht kunt voelen na een goed huilbui. 

Het werkelijk aangaan van verdriet, van rouw, werkt louterend. En in die rust, kunnen we als op Zwaarden vier bij onszelf te raden gaan, hoe we nu eigenlijk verder willen zonder datgene dat verloren is.

Kortom, Maan, richt je in de donker wordende dagen op het licht en de toekomst én neem de tijd, de rust en de stilte om naar binnen te keren en, al is het maar even, te rouwen om wat niet meer is.